Fonksiyonel Tıbba Bilimsel Bir Bakış
Fonksiyonel tıp, öncelikle hastalıkların kök nedenlerinin bulunmasına dayanan, sonrasında kişiye özel tedavi yöntemleri kullanarak bütüncül bir tedavi uygulamayı amaçlayan yeni nesil bir tıp yaklaşımdır. Bu yaklaşım, genetik, biyokimyasal, çevresel ve yaşam tarzı faktörlerini dikkate alarak bireylerin sağlık durumunu optimize etmeyi hedefler.[1]
Fonksiyonel tıpta, hastalıkların sadece semptomlarına odaklanmak yerine, altta yatan nedenleri belirlemek ve tedavi etmek esastır. Bu yaklaşım hastalıkların kökenine inerek daha etkili ve uzun süreli çözümler sunar.[2]
Fonksiyonel tıp bakış açısında beslenme, egzersiz, uyku düzeni ve stres yönetimi gibi yaşam tarzı değişikliklerine sağlığı koruma ve hastalıkları önleme amacıyla büyük önem verilmektedir. Bu bütüncül yaklaşım hastaların genel sağlık ve yaşam kalitesini artırmayı amaçlar.[3]
Fonksiyonel tıp yaklaşımında genetik yatkınlıkları ve kişisel biyokimyasal farklılıkları dikkate alarak kişiye özel tedavi planları oluşturulur. Böylelikle hastaların tedaviye daha iyi yanıt vermeleri ve tedavi süreçlerini daha etkili hale getirmeleri sağlanabilmektedir.[4]
Fonksiyonel Tıp ile Sağlıkta Bireysel Yaklaşım
Fonksiyonel tıp yaklaşımının en karakteristik özelliklerinden biri bireye özgü protokoller uygulanmasıdır.
Her bireyin genetik, biyokimyasal ve yaşam tarzı faktörlerine dayalı kişiselleştirilmiş tedavi planları oluşturulur. Kişiselleştirilmiş tedavi planlarının daha iyi sonuçlar verdiği, daha düşük yan etki oranlarına sahip olduğu ve hastaların tedaviye uyumunu artırdığı gösterilmiştir.[5]
Fonksiyonel Beslenme
Beslenme, fonksiyonel tıbbın önemli bir parçasıdır. Hastalıkları tedavi etmek ve sağlığı sürdürülebilir kılmak için bireye özel beslenme planları oluşturulur.
Beslenmenin hastalıkların önlenmesi ve tedavisinde kritik bir rol oynadığı birçok araştırma tarafından desteklenmektedir. Örneğin Akdeniz diyeti gibi belirli diyetlerin kardiyovasküler hastalık riskini azalttığı gösterilmiştir.[6]
Bağırsak Sağlığı ve Mikrobiyata
Fonksiyonel tıbbın temel bileşenlerinden biri bağırsak sağlığına verilen önemdir ve birçok hastalığın bağırsak sağlığı ile ilişkili olduğu düşünülür.
Bağırsak mikrobiyomunun genel sağlık üzerindeki etkisi konusunda yapılan araştırmalar, bağırsak sağlığının metabolik hastalıklar,[7] otoimmün hastalıklar ve hatta zihinsel sağlık üzerinde önemli bir rol oynadığını göstermektedir[8].
Stres Yönetimi ve Fonksiyonel Tıp
Fonksiyonel tıp hekimlerince stres yönetimi ve zihinsel sağlığı optimize etmek için çeşitli stratejiler kullanılır. Stresin kronik hastalıkların gelişiminde önemli bir faktör olduğu[9] ve yoga, meditasyon gibi stres yönetimi tekniklerinin sağlığı iyileştirdiği çeşitli araştırmalarla desteklenmektedir.[10]
Önleyici Tıp Yaklaşımı Olarak Fonksiyonel Tıp
Fonksiyonel tıp yaklaşımını benimseyen doktorlar, hastalarında sağlıklı yaşam tarzı değişikliklerini teşvik eder ve hastalıkların önlenmesine odaklanır. Hareketli bir yaşam sürmenin, dengeli beslenmenin, sigara içmenin ve bunun gibi sağlıklı yaşam alışkanlıkları edinmenin hastalık riskini azalttığını ve genel sağlık durumunu iyileştirdiğini gösteren çok sayıda araştırma bulunmaktadır.
Sonuç olarak özellikle son 30 yılda kazanılan deneyimler sayesinde fonksiyonel tıp yaklaşımının geliştirilmesi ve uygulanması, başta kronik ve otoimmün hastalıklar olmak üzere çeşitli hastalıkların tedavisinde başarıyı artırmıştır. Fonksiyonel tıp yaklaşımının daha yaygın bir şekilde benimsenmesi, hem tıbbi tedaviye yönelik farklı bir eğitim yaklaşımı (sistem biyolojisi kavramlarına dayalı) hem de uygulaması için benzersiz bir organizasyonel ve finansal sistem gerektirecektir.[11]
[1] Minich D. M., Bland J. S.; “Personalized Lifestyle Medicine: Relevance for Nutrition and Lifestyle Recommendations”, Scientific World Journal, 2013.
[2] Hood Leroy, Balling Rudi, Auffray Charles; “Revolutionizing Medicine in the 21st Century Through Systems Approaches”, Biotechnology Journal, 2012.
[3] Mozaffarian Dariush, Wilson Peter W., Kannel William B.; “Beyond Established and Novel Risk Factors: Lifestyle Risk Factors for Cardiovascular Disease”; Circulation, 2008.
[4] Cohen S., Janicki-Deverts D., Miller G. E.; “Psychological Stress and Disease”, JAMA, 2007.
[5] Hood Leroy, Balling Rudi, Auffray Charles; “Revolutionizing Medicine in the 21st Century Through Systems Approaches”, Biotechnology Journal, 2012.
[6] Estruch Ramon ve diğerleri; “Primary Prevention of Cardiovascular Disease with a Mediterranean Diet”, New England Journal of Medicine, 2013.
[7] Blaser Martin J.; “The Microbiome Revolution”, Journal of Clinical Investigation, 2014.
[8] Clemente Jose C. ve diğerleri; “The Impact of the Gut Microbiota on Human Health: An Integrative View, Cell, 2012.
[9] Cohen S. ve diğerleri; “Psychological Stress and Disease”, JAMA, 2007.
[10] Pascoe M. C., Thompson D. R., Ski C. F.; “Yoga, Mindfulness-based Stress Reduction and Stress-related Physiological Measures: A Meta-analysis”, Psychoneuroendocrinology, 2017.
[11] Blue T.; How to Package Functional Medicine for Widespread Adoption; Integrative Medicine (Encinitas, California; IMJC), 2019.
